cemal mida

Hakkında destan üretilen Baf'ın Vretça köyünde doğmuş halk kahramanı.

Cemal Mida, Vretça'nın Trabeza Ormanlık ve dağlık bölgesinde keçi çobanlığı ile uğraşırmış. Kısa boylu, tıknaz, sakin, sessiz, az konuşan bir kişiymiş. köylüye yardım eder, merhametli ve çalışkan bir adam olarak tanınırmış.

Aybifan köyünde birisi ile ortaklaşa hayvancılık yaparmış. trodoslarda serbestçe dolaşıp otlayan, gece olduğunda da oldukça bakımlı ve temiz tuttuğu mandırasına dönen yüzlerce keçisi varmış.

İngiliz idaresi hayvanların dağda serbestçe otlanmasını yasaklamış. hayvanlarını satmak istemeyen Mida, mecburen ormandan düz araziye inmiş. Ancak burada da bölgenin çobanları yüzünden rahat yüzü görmemiş. Sürekli dayak yiyen ve keçileri çalınan Mida bir hırsızlık olayına karışmış ve kısa bir süre hapis yatmış.

Salıverildiği günün gecesi arkadaşları ile yeme içme düzenlemiş. Köyün muhtarı Rauf Denktaş'ın eniştesi olan Kara Hasan'mış. Kara Hasan rahatsızlık yarattıkları için Mida ve arkadaşlarından şikayetçi olmuş. Bu şikayet davasının görüleceği gün Mida, Kara Hasan'ı öldürmüş. Böylelikle dağlara kaçmak zorunda kalmış. 4 yıl boyunca dağlarda saklanmış.

Dönemin İngiliz Valisi, teslim olması halinde, canının bağışlanacağını ilan etmiş. ancak Mida teslim olmamış. İngiliz idaresi başına ödül koymuş. ölüsünü ya da dirisini getirene para ödülü verileceğini ilan etmiş. derken para ödülünü almak isteyenler Mida'yı ihbar etmiş.

Mida kaçarken ayağından vurulmuş. bir süre daha yaralı halde kaçmış ancak gücü kalmayınca yakalanmış ve idam edilmiş.

1941 yılında haksız yere beş yıla mahkum edi­lince hapishaneden kaçıp dağa çıkar, kendini ihbar edeni vurur, kılıktan kılı­ğa girerek hem polisten kaçar hem de zenginlerden haraç alarak saklanır, ken­disinden korkanların ve kendisine hay­ran olanların yataklıkları sayesinde uzun müddet yakalamaz ve arkadaşlarının kurduğu tuzak sonucu ayağından yaralanırsa da polisten kaçmayı başarır. Yaralarını tedavi ettirmek için gittiği yerde polise ihbar edilmesi sonucu ya­kalanır ve idam edilir.

Bulliler ve Cemal Mida'nın meşru müdafa ve intikam dışında kimseyi öl­dürmedikleri bilinmektedir. Bu hususta, Cemal Mida'nın mahkemesinde bizzat dinleyici olarak bulunan ve 1970 yılında 80 yaşında olan Blâdan köyünden Hakkı Mulla Osman'ın derlemeci Oğuz Yorgancıoğlu'na söyledikleri Kıbrıs Türkü'nün halk kültürüne yansıyan onun hakkındaki "suçsuzluğuna” ve “haksız yere” asılmışlığına” olan inancını ortaya koyacak ma­hiyettedir.

“Girdim ben da muhakemeye. Dedi Hakime, ben yalan söylemem. Bu gumandannara birkaç lâf söyleycem. Eğer yalanısa söylesinner. ben fenalık edenleri öldürdüm. Gabahatsızları değil. Siz gumandan efendiler falan yerde oturdunuz, ekmek yerkan bıçağınız ki sustalıdır gayboldu. Nerededir zanne­dersiniz? Ben aldım. Siz meşenin kökü­ne yakın oturudunuz, ben da onun altın­daki mağaradaydım, isdesem sizi öldü­rürdüm. Siz falan meradaki çam ağacı­nın altından geçdiniz. Bu kadar
kişiydi­niz, falan alan işedi, falan bu lakırdıyı söyledi. Gumandannar şaşırıp galdılar. Ama gene da asdılar adamı.”

Kaynak: KIBRIS TÜRK HALK KÜLTÜRÜNDE HALK KAHRAMANI KALIBI VE SOSYO-PSİKOLOJİK İŞLEVLERİ
Doç.Dr.Özkul ÇOBANOĞLU

idama götürülürken gözünden bir damla yaş gelmiş. kendisine ikram edilen sade kahve ile bir Players sigarasını içmemiş. Mezarının nerede olduğu bilinmiyor.

2009 yılında Panagiotis Machlouzari'in Mita çetesi adlı bir kitabı var. kitabı okumadım. ancak özetini rum internet sitelerinden buldum. bakış açılarımızdaki farklılara bir örnek oldu. buna göre Cemal Mida kötü şöhrete sahipmiş.1937'de koyun çalmak suçlamasıyla tutuklanmış. Tahliyesinden dört yıl sonra,11 Ekim 1941'de kendisini ispiyonlayan Hasan Kara Mehmet'i öldürmüş. ardından trodos dağlarına kaçmış. burada Kıbrıs suç tarihinin en ünlü çeteleri listesinde kendine yer edinecek olan kendi çetesini kurmuş. Çete üyeleri, çevredeki bölgeden cinayet ve hayvan hırsızlığından aranan çeşitli suçlularmış ve beş yıl boyunca Kıbrıs'ı terörize etmişler.

Cemal Mida aynı zamanda bir kılık değiştirme uzmanıymış. öyle ki bayındırlıkta farklı bir isimle maaşlı iş yazılıp uzun süre çalışır gibi yapıp para almış. Mida çetesiyle gasp, tecavüz ve adam öldürmeyi sürdürmüş. 30'a yakın suç işlemiş.

4 Mart 1946'da Polisle girdiği çatışma sonrasında Mitaş omzundan ağır yaralanmış. On bir gün boyunca Alectora köyünde bir ahırda saklanmış. dönemin Kıbrıslı Türk kadınlarının kıyafetlerinden birini giyinerek polisten kaçmış. Ancak 21 Mart 1946 tarihli Cyprus Mail gazetesinde yer alan habere göre metresinin polise ihbarı sonucu yakalanmış.

29 Ekim 1946 tarihinde idam edilmeden önce mahkemede "Allah'a inanıyorum. Ben adalete kavuşacağım" demiş.

yani Cemal Mida Kıbrıslı Türkler için adına destanlar yazılıp söylenen bir halk kahramanı, rumlar için ise azılı bir suçlu.