kıbrıs türk kültürünün önemli simgelerinden edebiyatçı, gölge oyunu sanatçısı, meddah, filateli uzmanı. ne yazık ki bugün onu kaybettik. kıbrıs kültürüne sağladığı katkı için binlerce teşekkür. büyük han öksüz kaldı.
mehmet ertuğ
14 Mart 1939 tarihinde Yiğitler (Arçoz) köyünde doğdu. önce yiğitler İlkokulu'nda ilkokulun son yılını ise Lefkoşa Haydarpaşa İlkokulu'nda tamamladı.
lefkoşa türk lisesi'nde ortaokul ve liseyi yatılı olarak bitirdi. bir süre güzelyurt omorfo öğretmen koleji'ndeki öğrenim hayatına daha sonra lefkoşa'da devam etti.
lefkoşa'ya taşındığı zaman ada İngiliz egemenliğinde olduğu için rum öğrencilerle birlikte eğitim alır. rum öğrencilerin bir sabah öğretmen okulu binasına
yunan bayrağını çektiklerini görünce arkadaşlarıyla birlikte yunan bayrağının yanına bir Türk bayrağı çekmek isterler. okul yönetimine de türk bayrağını dalgalandırmazlarsa
okula devam edemeyeceklerini söylerler. okulun o dönemki İngiliz müdürü de bu sorunu ortadan kaldıramadığı için mehmet ertuğ'da diğer türk öğrenciler gibi köyüne geri döner.
iki yıl öğretmen kolejinde öğrenim gördükten sonra mehmet ertuğ burslu olarak gazi eğitim enstitüsü, türkçe –edebiyat bölümüne girdi. öğrenimini bitirdikten sonra kıbrıs'a döndü.
Namık Kemal lisesi'nde öğretmenlik yaptı.
mehmet ertuğ'un karagöz oynuna ilgisi çocukluğunda yiğitler köyüne gelen karagözcü mulla hasan'ı izlemesi ile başlar. mulla hasan'dan etkilenen ertuğ, gölge sanatına ilgisini
namık kemal lisesi'nde öğretmenlik yaptığı sıralarda da devam eder.
CEMALİYE KARADAYI NUMAN'ın KIBRIS TÜRK KÜLTÜRÜNDE GÖLGE OYUNU VE MEHMET ERTUĞ yüksek lisans tezinde ertuğ'un gölge oyununa başlaması şöyle anlatılır:
' ertuğ bizlere ilk Karagöz oynattığı anları ve hazırlıkları şöyle anlamıştır: okul müdürü türkiyeli necati bey beni bir gün çağırdı ve gel mehmet dedi. size bir şey soracağım.
- buyurun hocam, dedim.
- sen, dedi duyduğuma göre karagöz oynatıyor muşsun?
- aman dedim şimdi, nereden duydu? bir de şu vardır, o sırada karagöz oynatmak ve yahut karagözlük etmek pek hoş karşılanmazdı. Ama Necati Bey o kafada biri değildi.
- söyle söyle, dedi. çekinme...
- dedim hocam ben taklitler yaparım ne perdem var ne de kuklalarım...Sene 1962.
- ben anlamam. mademki taklitlerini yapıyorsun, sen bunu öğrencilere canlı olarak yaptıracaksın. Ben hiçbir masraftan kaçınmayacağım. sanat enstitüsünde aslına uygun
bir şekilde kılık-kıyafetini yaptıracağım. sen de çocuklarla hazırlan.
öyle oldu. namık Kemal Lisesi'nin önünde bir gattoro (platform) vardı. aşağıda da oturma yerleri. sandalye koyunca tam bir tiyatro gibi olurdu.
orada bir gece bir oyun koyduk sahneye. öok beğenildi. öok çok beğenildi. bu beni cesaretlendirdi tabii...
bunun arkasından dışarıda ilk defa kristal bar vardı boğaz'da, boğazköy şimdiki adı. boğaz'da orayı bir ara bir arkadaş hüseyin kanatlı, dergahtıda gayet ünlü.
o davet etti beni. orda kurduk perdeyi. orda oynattım. arkasından duydu fikret demirağ, sınıf arkadaşımdı. o durumu biliyordu. yaşar ersoy 'la konuştuk.
yaşar ersoy da tiyatrocudur biliyorsunuz. o zaman neptün diye bir yer vardı. lefkoşa'nın içinde, açık hava tiyatrosu. orada her sene geceler düzenlenirdi çocuklara...
eğlenceli geceler... orada oynatmamı rica etti... kurdum perdeyi ve orda da birkaç yıl oynattım. arkasından duyan geldi ve festivallerde olsun, kültür gecelerinde olsun,
oyun oynatmaya devam ettim."
mehmet ertuğ, büyük Han'ın restore edilmesiyle de oradaki elli-altmış kişilik büyük bir odayı uzun tartışmalardan sonra almış ve oyunlarını orada oynatmaya devam etmiştir.
Bazı günler beş okula birden oyun sergilediği olurdu. Bunun sonucunda da ses telleri zarar görmüştür. önemli bir ameliyat geçirmiştir. ses tellerinin önemli bir bölümü alınmıştır.
" en sonunda büyük Han restore edildi ve orada bir yer istedim. büyük odası vardı. taş odası. böyle elli-altmış kişi alan bir yerdi.
çok tartışmalar oldu, verilsin mi verilmesin mi?
bizde çünkü biraz karagözlük ile garagözcülük karıştırılır. fakat en sonunda bana ayrıldı. orayı bir güzel düzenledim. hasır sandalyeler hazırlattım. aslına uygun bir şekilde
oraya eski karagöz suretlerinin, suret denir biliyorsunuz, resimlerini de asarak, orada gösterilere başladım. okullar çok gelmeye başladı. günde beş okula oynattığım oldu.
ondan sesi kaybettik ya..'
lefkoşa türk lisesi'nde ortaokul ve liseyi yatılı olarak bitirdi. bir süre güzelyurt omorfo öğretmen koleji'ndeki öğrenim hayatına daha sonra lefkoşa'da devam etti.
lefkoşa'ya taşındığı zaman ada İngiliz egemenliğinde olduğu için rum öğrencilerle birlikte eğitim alır. rum öğrencilerin bir sabah öğretmen okulu binasına
yunan bayrağını çektiklerini görünce arkadaşlarıyla birlikte yunan bayrağının yanına bir Türk bayrağı çekmek isterler. okul yönetimine de türk bayrağını dalgalandırmazlarsa
okula devam edemeyeceklerini söylerler. okulun o dönemki İngiliz müdürü de bu sorunu ortadan kaldıramadığı için mehmet ertuğ'da diğer türk öğrenciler gibi köyüne geri döner.
iki yıl öğretmen kolejinde öğrenim gördükten sonra mehmet ertuğ burslu olarak gazi eğitim enstitüsü, türkçe –edebiyat bölümüne girdi. öğrenimini bitirdikten sonra kıbrıs'a döndü.
Namık Kemal lisesi'nde öğretmenlik yaptı.
mehmet ertuğ'un karagöz oynuna ilgisi çocukluğunda yiğitler köyüne gelen karagözcü mulla hasan'ı izlemesi ile başlar. mulla hasan'dan etkilenen ertuğ, gölge sanatına ilgisini
namık kemal lisesi'nde öğretmenlik yaptığı sıralarda da devam eder.
CEMALİYE KARADAYI NUMAN'ın KIBRIS TÜRK KÜLTÜRÜNDE GÖLGE OYUNU VE MEHMET ERTUĞ yüksek lisans tezinde ertuğ'un gölge oyununa başlaması şöyle anlatılır:
' ertuğ bizlere ilk Karagöz oynattığı anları ve hazırlıkları şöyle anlamıştır: okul müdürü türkiyeli necati bey beni bir gün çağırdı ve gel mehmet dedi. size bir şey soracağım.
- buyurun hocam, dedim.
- sen, dedi duyduğuma göre karagöz oynatıyor muşsun?
- aman dedim şimdi, nereden duydu? bir de şu vardır, o sırada karagöz oynatmak ve yahut karagözlük etmek pek hoş karşılanmazdı. Ama Necati Bey o kafada biri değildi.
- söyle söyle, dedi. çekinme...
- dedim hocam ben taklitler yaparım ne perdem var ne de kuklalarım...Sene 1962.
- ben anlamam. mademki taklitlerini yapıyorsun, sen bunu öğrencilere canlı olarak yaptıracaksın. Ben hiçbir masraftan kaçınmayacağım. sanat enstitüsünde aslına uygun
bir şekilde kılık-kıyafetini yaptıracağım. sen de çocuklarla hazırlan.
öyle oldu. namık Kemal Lisesi'nin önünde bir gattoro (platform) vardı. aşağıda da oturma yerleri. sandalye koyunca tam bir tiyatro gibi olurdu.
orada bir gece bir oyun koyduk sahneye. öok beğenildi. öok çok beğenildi. bu beni cesaretlendirdi tabii...
bunun arkasından dışarıda ilk defa kristal bar vardı boğaz'da, boğazköy şimdiki adı. boğaz'da orayı bir ara bir arkadaş hüseyin kanatlı, dergahtıda gayet ünlü.
o davet etti beni. orda kurduk perdeyi. orda oynattım. arkasından duydu fikret demirağ, sınıf arkadaşımdı. o durumu biliyordu. yaşar ersoy 'la konuştuk.
yaşar ersoy da tiyatrocudur biliyorsunuz. o zaman neptün diye bir yer vardı. lefkoşa'nın içinde, açık hava tiyatrosu. orada her sene geceler düzenlenirdi çocuklara...
eğlenceli geceler... orada oynatmamı rica etti... kurdum perdeyi ve orda da birkaç yıl oynattım. arkasından duyan geldi ve festivallerde olsun, kültür gecelerinde olsun,
oyun oynatmaya devam ettim."
mehmet ertuğ, büyük Han'ın restore edilmesiyle de oradaki elli-altmış kişilik büyük bir odayı uzun tartışmalardan sonra almış ve oyunlarını orada oynatmaya devam etmiştir.
Bazı günler beş okula birden oyun sergilediği olurdu. Bunun sonucunda da ses telleri zarar görmüştür. önemli bir ameliyat geçirmiştir. ses tellerinin önemli bir bölümü alınmıştır.
" en sonunda büyük Han restore edildi ve orada bir yer istedim. büyük odası vardı. taş odası. böyle elli-altmış kişi alan bir yerdi.
çok tartışmalar oldu, verilsin mi verilmesin mi?
bizde çünkü biraz karagözlük ile garagözcülük karıştırılır. fakat en sonunda bana ayrıldı. orayı bir güzel düzenledim. hasır sandalyeler hazırlattım. aslına uygun bir şekilde
oraya eski karagöz suretlerinin, suret denir biliyorsunuz, resimlerini de asarak, orada gösterilere başladım. okullar çok gelmeye başladı. günde beş okula oynattığım oldu.
ondan sesi kaybettik ya..'
Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı osman ertuğ'un abisidir. Osman Ertuğ'dan alınan bilgiye göre, Mehmet Ertuğ, yarın saat 12.00'de Lefkoşa Mezarlığı'nda pandemi önlemleri çerçevesinde yakın ailesinin katılacağı cenaze töreniyle, son yolculuğuna uğurlanacak.
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?